-1960'ta D.P dönemi bittiğinde, 1960'a doğru oluşan toplumsal muhalefet daha rahat bir ortamda kendini ifade etme olanağı buldu. Demokrasi, özgürlük, emekçilerin hakları, özerk üniversite gibi konular gündeme geldi. Toplumsal ve siyasal değişim edebiyat ortamını da etkiledi. Doğrudan doğruya seslerini duyuramayan toplumcu gerçekçi şairler dergilerde gözükmeye başladılar; Yelken, Papirüs, Yeni Gerçek, Diriliş, Soyut gibi bir çok dergilerde şiirleriniz yayımlandı. O dönemlerde İkinci Yeni tartışmaların tam içindeydiniz. İkinci Yeni'nin kelime anlayışına ışık tutan bir çok yazılarınız da oldu. O dönemlerde yapılan tartışmaların, kavgaların günümüze yansıyan Türkiye Edebiyatına olumlu-olumsuz nasıl bir etki bırakmıştır? İkinci Yeni'nin şiire getirdiği olanaklar zamanla daha bir açıklık kazandı diyebilir miyiz?

- İkinci Yeni şiirimizin modernleşmesinin çok önemli bir evresidir. Bunun her zaman farkındaydım. Benim karşı çıkışım, İkinci Yeninin seçkin temsilcilerince değil, yeteneksiz takipçilerince neredeyse bütün bir şiir mirasımızın reddedilmesinedir. 20. yüzyıl Türk şiiri büyük bir lirik birikime sahiptir. Reddetmek bir yana, hiç bir şiir akımı tek başına bu birikimi özetleyemez. Benim İkinci Yeni anlayışına karşı çıkışım, toplumcu şiir-bireyci şiir karşıtlığına indirgenemez. İkinci Yeninin şiirimize kazandırdığı belki en önemli şey, metaforun yeniden önem kazanmasıdır denebilir. Bunun ötesinde, her şairin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. Kendi adıma konuşarak söyleyecek olursam, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Galile Denizi’yle İlhan Berk benim her zaman sevip etkilendiğim  şairler olmuştur. Onlara bir sonraki kuşaktan Ülkü Tamer’i de katarım.

- Türkiye Edebiyatının 1970 yıllarını değerlendirdiğimizde değişik şiir anlayışları çevresinde kümelenmelerin olduğunu, şiirin ne olup ne olmadığı sorusu daha bir açıklıkla gündeme gelen yıllardır diyebilir miyiz?

- 1970’li yıllarda ben en iyi şiirlerimden bazılarını yazdım. O yıllarda severek okuduğum, etkilendiğim şairler arasında Şimdi Sevişme Vakti’nin şairi(S.Faik), Yanık Hava’yla Ceyhun Atuf Kansu ve somut şiiriyle Bedri Rahmi Eyüboğlu da vardır...

- 12 Eylül 1980'de askerlerin yönetime el koymasıyla birçok alanda olduğu gibi edebiyat alanında da kısıtlamalar yaşandı, dergiler toplatıldı kitaplardan sayfalar kopartılıp dergi yöneticilerini, yazarları, şairleri mahkum ettiler. Uzunca bir dönem şairler özgür değildi ama bir şekilde şiirlerini duyurabildiler. Dışarıda hapishane yazını, hapishane şiirleri diye adlandırmaların yapılması, bu tarz eleştirilerin yoğun bir şekilde gündeme getirilmesi, 1980'lerin Türkiye şiirinde  "türüne özel" içgüdüsel olarak kişisel savunma ya da öz korunma durumu yaşandı diyebilir miyiz? Siz de o dönemin mağdurlarından olduğunuz için özellikle soruyorum?

- Benim o yıllarda yazdıklarım arasında “İyi Bir Yurttaş Aranıyor” adlı şiirler toplamı dönemin bazı özelliklerini yansıtır. Bir kabare metni olarak yazılan o şiirlerde mizah, ironi, alegori özellikleri öne çıkmıştır. Daha sonra Maltepe  Askeri Cezaevinde dramatik diye nitelenebilecek bazı şiirler yazdım. Bunları Kızıma  Mektuplar ve sonrasında da  Paris Şiirleri izlemiştir... Bu şiirlerin hepsi dönemin derin izlerini taşır. Fakat hiç bir üzerinde ne bu açıdan ne de genel olarak durulmuş değildir...

- 1980 sonrası gündemde olan şiirde anlaşırlık-kapalılık, toplumcu şiir-bireyci şiir, çok satarlık-şiirsel değer gibi konulara islami şiir-müslüman şairler konusu da eklendi. 2000'li yıllara geldiğimizde yapısalcılık, göstergebilim, post-modernizm de şiirimizin gündemine girdiğini söyleyebiliriz. Sürekli yenilik, arayışlar Türkiye şiirinin daha geniş bir okuma kitlesine ulaştığından kaynaklanıyor diyebilir miyiz?

- Pek öyle denemez. Şiir okurunun tipolojisi hep aynıdır. Bu her yerde de biraz böyledir. Şiiri gençler okuyor. Günümüzün gençleri dünkülere göre daha çok şiir okuyor denebileceğini sanmıyorum. Sözünü ettiğiniz oluşumlar, yeni olgular, toplumsal oluşumların yansımasıdır. Yani, okur sayısı çoğaldı diye böyle olmadı. Bunların okur sayısını pek fazla etkilemiş olduğunu da sanmıyoruım.

- Toplumcu tavrını halkın acılarının çevresinde dolanan, şiir serüveni boyunca izlekleri, insanın buruk, acı ve kırgınlıklarla dolu yaşamını dile getiren her şaire toplumcu gerçekçi şairdir diyebilir miyiz?  Ya da bize toplumcu gerçekçi şiirler nelerdir söyleyebilir misiniz?

- Epik ya da lirik, toplumcu şiir daha çok nesnel bir şiirdir, ya da öyle olmalıdır diye düşünüyorum. Şair “ben” mümkün olduğunca geri plana çekilmelidir.19. yüzyıl Rus şairi Nikolay Nekrasov bunun çok seçkin bir örneğidir. Genel Şarkı’yla  Pablo Neruda öyledir. Bizde Eski Çağlar Tarihi’yle Tevfik Fikret, hepsinden çok Memleketimden İnsan Manzaraları’yla Nâzım Hikmet, Toprak Ana ile Fazıl Hüsnü Dağlarca böyledir. Ben bu anlamda toplumcu şair olmayı pek başaramadım. “Savada Boğulan Türkler” bu yönde bir çabadır. “Ben” diye başlayan toplumcu şiirin toplumculuğu çok tartışılabilir... Ne yapayım ki  ben de aralarında  olmak üzere pek çoğumuz bu “ben”den kurtulabilmiş değiliz...

- "Nâzım'a Bir Güz Çelengi" önemli bir buluşma sahnesidir edebiyatımızda, önemli bir sahnedir diyorum çünkü, bir şiirde üç önemli şairin buluşmasına vesile olan. Pablo Neruda'nın Nazım Hikmet'in vefatından sonra kaleme aldığı bir şiir ve sizin çevirilerinizde okuduğumuz. Nazım Hikmet'in yanında biz şair bile olamayız diyen bir Pablo Neruda'dan bahsetmek istiyorum. Ona olan hayranlığınızı biliyoruz,  lise yıllarınızda Paris'te kendisiyle tanışma fırsatı da yakaladınız, kitabını imzalarken "Ataol'a ve acılı yurduna" önemli bir dip nottur. O günlerden bu güne geldiğimizde bu dip notun anlam derinliğinde hiçbir şeyin değişmedini söyleyebilir miyiz?

- Neruda’yla kısa bir süre için de olsa, Paris’te, 1970 başlarında tanışmak  şansım oldu. Bu olağanüstü karşılaşmayı beni alıp ona götüren Abidin Dino’ya borçluyum.  Neruda’nın şiirinde metafor öndedir. Nazım Hikmet’te metafor çok az yer tutar. Demek ki metaforlu da metaforsuz da büyük şair olunabiliyor. Bu işin sırrı  tek  bir yerde değil, bir çok yerdedir. “Acılı  yurt” meselesine gelince, Neruda’yla tanıştığımızda o Şili’nin Fransa’daki büyük elçisi, S.Allende Şili Cumhurbaşkanıydı. Bir kaç yıl sonra Allende’nin öldürüleceğini, Neruda’nın da yine farksız bir ölümle yaşamdan ayrılacağını bilemezdik. N.Hikmet daha önce, yurdundan uzakta yaşamını yitirmişti. Şimdi biz o acıların da mirasçısıyız. Onlarla aynı kanı, aynı bayrağı, aynı duyarlılığı, aynı bilinci, aynı inancı  taşıyoruz....

Söz; Nazım Hikmet'ten açılmışken Atol Behramoğlu, Nazım Hikmet için şu saptamaları yapar:

İçerik açısından baktığımız zaman, Nazım Hikmet'in şairliğinin bütün dönemlerinde, toplumsal olayları anında yansıtan bir şair olduğunu görüyoruz. Onun yapıtı, şairin yaşadığı süre içinde, yüzyılımızın tarihi gibidir. Türkiye Kurtuluş Savaşı, Sovyet Devrimi, İkinci Dünya Savaşı, bütün bu süre içinde Türkiye'de ve dünyada işçi sınıfının ve tüm ilerici insanlığın eylemleri, bu tarihin bölümleridir. Ülkesinde ve tüm dünyada yaşanan toplumsal olaylar karşısında böylesine duyarlı ve ürün verme açısından böylesine verimli başka bir şair bulabilmek belki de olanaksızdır. Bunun yanısıra, anlattığı olayların soğukkanlı bir tanığı, izleyicisi değildir. İnançları, tutkuları, umutları, umutsuzlukları, sevgileri, nefretleri, sevinçleri, ve acılarıyla bir insan olarak o anlattığı olayların içindedir.

- Geleceğe çok önemli eserler bıraktınız, birçok kitabınız yabancı dile çevrilirken uluslararası boyutta ödüllerde aldınız, Lotus (Asya-Afrika Yazarları Birliği) 1981 Edebiyat Büyük Ödülü sadece bunlardan biri... Türkiye edebiyatında birçok yazar verilen ödülleri eleştirirken ölçüsü nedir bu ödüllerin kavramına hep başvuruldu. Edebiyatımızda uzun bir dönemdir tartışılır hale geldi bu ödüller. Sizin eserleriniz taçlandırılırken neler hissettiniz, neler söylemek istersiniz bu konuda bizlere. Virgül bırakmadan son noktayı koymanızı istiyorum.

- Geleceğe ne bırakıp ne bırakamadığımız gelecekte belli olur. Yine de çok teşekkür ederim... Benim için en büyük ödül, bunu bütün içtenliğimle söylüyorum, sevgililerin birbirlerine olan aşklarını  benim dizelerimle de dile getirmeleri; bir anneye, babaya, çocuğa, bir yurda duyulan sevginin benim dizelerimde de yer bulması; dünyayı keşfe çıkan çocuğun, ergenin, delikanlının benim dizelerimde de arayışlarına karşılık bulabilmesi; ölüm karşısında çaresiz insanın şiirle bir yüceliğe ulaşma çabasında benim dizeriminin de bir katkısının olması; ve daha adil, daha doğru, daha güzel, bebek saflığına ve korunmasızlığına   daha yakışan  bir dünya kurulmasında benim dizelerimin de işe yaramasıdır. Gerisi gelip geçicidir.

- Türkiye edebiyatına kazandırdığınız birçok çeviriniz var; Mayakovski, Aleksandr Blok, Pablo Neruda,  Aleksandr Sergeyeviç PUŞKİN gibi önemli ustalarla bizleri buluşturdunuz. Lirik şiir dünya edebiyatında en çok işlenen ve en sevilen bir şiir türü olduğunu biliyoruz. Lirik" şiirin çekirdeğidir diyebilir miyiz?

- Bence de  öyledir. Fakat yukarıdaki sorulardan birine verdiğim yanıtta da söylediğim gibi, bugün  belki lirik şiirden  daha çok  epik bir şiire gereksinimiz var.  Bireysel ben’in gerilere çekildiği, kendimizden çok dünyayı anlattığımız, daha büyük, geniş soluklu, nesnel ve epik şiirlere... Böyle şiirler de lirik bölümler kuşkusuz ki olacaktır.

- Günümüzde eşyaya tapan toplum içinde yeni bir yol açarak duygularımızı diri bir halde tutan şiir, bizlere adil bir hukuk anlayışını da aşılıyor diyebilir miyiz?

- Daha doğru, daha  adil, daha güzel... Bir dünya derken düşündüğüm buydu...

- Ve son olarak sizin şiirleriniz bestelendi. Yine beraberinde Zülfü Livaneli, Ezginin Günlüğü, Timur Selçuk, Edip Akbayram, Kumdan Kaleler, Haluk Çetin gibi değerli müzisyenlerin sesi ile de renk buldu. Dizelerinizin notalara karışması sizin için nasıl bir heyecandı peki? Şiirin içindeki müzik ya da müziğin içindeki şiir sizin için nasıl olmalıdır? Bu özel albümün siz de bıraktığı o heyecanı nasıl tarif edebilirsiniz?

- Uygun bir ezgiyle buluştuğunda şiirlerimin bestelenmesine bir itirazım yok. Tersine, bundan mutluluk duyuyorum.. Besteci, şairin ses tonunu, şiirdeki tınıyı duyabilmelidir...